UYGUN OLMAYAN DAVRANIŞLARIN AZALTILMASI

       Davranışlar doğaları gereği uygun olmamaları dışında dört açıdan uygun olmayabilirler ve bir davranış değiştirme programı hazırlanırken davranışlar bu dört kategoriden birisi içine alınarak değerlendirme ve uygulama programları hazırlanır. Bunlar:

SIKLIK

Davranış doğru biçimde sergilense bile çok fazla sayıda sergileniyor olabilir. Örneğin; konuşma davranışı.

SÜRE

Bir davranışın birey tarafından olduğundan fazla süre ile sergilenmesi. Örneğin; 15 dakikada tamamlanabilecek bir ödevin birey tarafından 2 saatte tamamlanması

YOĞUNLUK

Herhangi bir davranış normalde olduğundan daha yoğun biçimde sergileniyor olabilir. Örneğin; işitme sorunu olmadığı halde çok yüksek sesle konuşmak.

BEKLEME SÜRESİ

Bir davranışın yapılması için verilen yönergeden sonra çok zaman geçmesi. Örneğin; öğretmenin “kitapları sıranın altına koyun” yönergesini verdikten sonra öğrencinin bu davranışı yerine getirmek üzere 5 dakika sonra girişimde bulunması.

UYGUN OLMAYAN DAVRANIŞLARI AZALTMA TEKNİKLERİ

       Uygun olmayan davranışları azaltma teknikleri en ılımlıdan en az ılımlıya doğru dört düzeyde toplanmaktadır. Bu düzeylerin her birinde alternatif teknikler söz konusudur.

ILIMLILIK NEDİR?

   Ilımlılık; tekniğin birey bedeni üzerindeki etkisi ya da kontrol gücü ve pekiştireç alma olasılığı biçiminde tanımlanmaktadır.

UYGUN OLMAYAN DAVRANIŞLARI AZALTMA TEKNİKLERİ HİYERARŞİSİ

AYRIMLI PEKİŞTİRME TEKNİKLERİ

1.DÜZEY       

  a.Seyrek Yapılan Davranışı Pekiştirme

  b.Başka Davranışları Pekiştirme

  c.Karşıt Davranışları Pekiştirme

2.DÜZEY

Sönme Tekniği

3.DÜZEY

Hoşa Giden Uyaranı Çekme

  a.Tepkinin Bedeli

  b.Mola

4.DÜZEY

Hoşa Gitmeyen Uyaran Verme

1.Koşulsuz İtici Uyaran

2.Koşullu İtici Uyaran

3.Aşırı Düzeltme

  a)Onarıcı Aşırı Düzeltme

  b)Olumlu Alıştırma

AYRIMLI PEKİŞTİRME

Bir davranışı azaltmak üzere pekiştirme kullanılmasıdır. Ilımlılık hiyerarşisi içinde birinci sıradadır.3 türlüdür.

a)SEYREK YAPILAN DAVRANIŞLARI PEKİŞTİRME

     Belli bir gözlem süresinde bir davranışın istendik sayı ya da süre ile sergilenmesi ile pekiştirilmesi o davranışın bu sayı ya da süreden daha fazla gerçekleştiğinde ise pekiştirilmemesidir.

     Değişikliği yavaş yavaş sağladığı için kendine zarar verme ve tehlike içeren davranışların değiştirilmesinde kullanılmamalıdır.

b)BAŞKA DAVRANIŞLARI PEKİŞTİRME

    Azaltılmak istenen davranış gözlem süresi boyunca hiç yapılmadığında gözlem süresi sonunda ilk yapılan olumlu davranışın pekiştirilmesine Başka Davranışların Ayrımlı Pekiştirilmesi denir.

c)KARŞIT DAVRANIŞLARIN PEKİŞTİRİLMESİ

    Azaltılmak istenen hedef davranışın karşıtı bir davranış belirlenir. Hedef davranış görmezden gelinirken karşıt davranış gerçekleştiğinde pekiştirilir.

    Stereotipik davranışlar, yıkıcı sınıf davranışları, kendine zarar verme davranışı gibi davranışların azaltılmasında etkili bir yöntemdir.

SÖNME TEKNİĞİ

     Sönme tekniğinde hiçbir biçimde pekiştirme uygulanmaz ve uygun olmayan davranışın sürmesine neden olan pekiştireç geri çekilir.

CEZA

3. ve 4. düzeyde yer alan tekniklere genel anlamda ceza denilmektedir. Ceza tekniğini uygularken dikkat edilmesi gereken kurallar vardır.

1.Ceza uygulaması ile uygun olmayan davranışın ileride yapılma olasılığının azalması veya tamamen ortadan kalkması gerekmektedir.

2.Ceza mutlak uygun olmayan davranışı takip eder biçimde uygulanmalıdır.

3.Ceza mutlak uygun olmayan davranışa bağımlı olmalıdır.

   İki tür cezadan söz edilebilir.

BİRİNCİ TÜR CEZA:Uygun olmayan davranışın hemen ardından ortama itici bir uyaranın sunulmasıdır.

İKİNCİ TÜR CEZA: Uygun olmayan davranışı takip eden pekiştirecin geri çekilmesidir.

HOŞA GİDEN UYARANI ÇEKME

a)Tepkinin Bedeli:

Uygun olmayan davranışın sergilenmesi ile birlikte belirli bir sayıda ya da miktardaki pekiştirecin geri çekilmesidir. Bunun uygulanması için bireyin daha önceden belirli bir miktarda ya da sayıda pekiştireç kazanmış olması gerekmektedir. Sıklıkla Sembol Pekiştireç sistemi ile birlikte kullanılmaktadır. Bu tekniğin saldırganlık, sınıf içi yıkıcı davranışlar, hiperaktif davranışların azaltılmasında başarılı bir şekilde kullanıldığı görülmektedir.

b)MOLA

Bir davranıştan sonra bir süre daha az pekiştirici olan bir ortam sunulduğunda o davranışın ileride yapılma olasılığı azalır ya da davranış tamamen ortadan kalkar.

Mola odalarının iki açıdan mutlaka değerlendirilmeleri gerekir.

a)Odada geçirilecek süre

b)Odanın fiziksel özeklikleri

HOŞA GİTMEYEN UYARAN VERME

En az ılımlı olan tekniktir

YARARLARI

1.Uygun olmayan davranışı hızla durdurur.

2.Hoşa gitmeyen uyaran sunularak kabul edilebilen ile kabul edilemeyen ya da güvenli ile tehlikeli gibi durumlar kolaylıkla öğretilebilir.

3.Bir çocuğun uygun olmayan davranışının sonunda hoşa gitmeyen bir uyaranın veriliyor olması çocuğun çevresindekilerin uygun olmayan durumun ne olduğunu anlamalarını sağlayabilir.

     Uygun olmayan davranışların azaltılmasında kullanılması önerilen en son teknik olduğu unutulmamalıdır.

HOŞA GİTMEYEN UYARAN TÜRLERİ NELERDİR?

1.KOŞULSUZ İTİCİ UYARAN

Bireye uygun olmayan davranışı nedeniyle bir rahatsızlık vermek ya da fiziksel olarak bir rahatsızlık vermek yoluyla uygulanır. Örneğin; uygun olmayan bir davranıştan sonra çocuğun hafifçe çimdiklenmesi

2.KOŞULLU İTİCİ UYARAN

Koşulsuz itici uyaranla eşlenerek sunulan bir uyaranın zamanla itici olma özelliği kazanması olarak tanımlanır. Zaman içinde olumsuz özellik taşıdığı öğrenilen uyaranlardır. Örneğin; koşulsuz itici uyaranla birlikte sunulan sözcükler, uyarılar, ses tonlaması

İTİCİ UYARAN SUNMANIN SINIRLILIKLARI

1.Birey genellikle öğretmenini model alır. İtici uyaranı sık sunan bir öğretmen ise çocuk için iyi bir model değildir.

2.İtici uyaranın sunulmasına bağlı olarak öğrenci davranışları üç grupta toplanabilir.

  a)Çocuk öğretmenin tepkisi türünde bir tepkiyle karşılık verebilir.

  b)Çocuk içine kapanabilir dolayısıyla o gün ya da daha sonraki günlerde öğrenme gerçekleşmeyebilir

  c)Çocuk kaçma ya da kaçınma davranışı gösterir.

3.Çocuk hangi davranışından sonra kendisine itici uyaranın sunulduğunu anlamazsa öğretmeninden korkabilir, kaçabilir.

4.Pek çok öğretmenin cezalandırıcı etkisinin olduğunu düşündüğü durum çocuk için pekiştirici özellik taşıyabilir.

3.AŞIRI DÜZELTME

Bu teknikle bireye uygun olan davranışların da kazandırılması sağlanabilmektedir. Bu tekniğin amacı; bireye uygun olmayan davranışlarının sorumluluklarını almayı öğretmektir.Aynı zamanda bu yöntemle uygun olan davranışların kazandırılması ya da arttırılması da amaçlanmaktadır.Uygun olan davranışlar yaşantıların abartılması yolu ile öğretilir.

AŞIRI DÜZELTME TEKNİĞİNİN GENEL ÖZELİKLERİ

1.Aşırı düzeltme uygun olmayan davranışla doğrudan ilgili olmalıdır.

2.Uygun olmayan davranışın hemen sonunda uygulanmalıdır.

3.Aşırı düzeltme etkin bir biçimde ve kesintiye uğratılmadan yapılmalıdır.

AŞIRI DÜZELTME TEKNİKLERİ

1.ONARICI AŞIRI DÜZELTME

Bireyin uygun olmayan davranışı sonrasında çevrede bir hasar ya da dağınıklık görüldüğünde uygulanmaktadır. Çocuğun ortamda oluşan bu uygun olmayan durumu aşırı bir biçimde düzeltilmesi sağlanır. Örneğin; tükürme davranışı gerçekleştiğinde çocuğun tükürdüğü yeri (bazen daha fazla yeri) aşırı biçimde temizlemesi sağlanır.

2.OLUMLU ALIŞTIRMA

Uygun olmayan davranış sergilendiğinde bu davranışa karşılık çocuğun davranışı uygun olarak aşırı biçimde yapmasını sağlamak. Örneğin; teneffüs zilinde kalabalık bir grup öğrenci koşarak sınıftan çıktığında öğretmen öğrencileri yerlerine tekrar oturtup birkaç kez uygun biçimde sınıftan çıkma davranışını sergilemelerini sağlayabilir.

OLUMLU ALIŞTIRMA TEKNİĞİ KULLANILIRKEN ÖĞRETMEN ŞU KONULARA DİKKAT ETMELİDİR

1.Öğrenciye uygun davranmadığı söylenmelidir.

2.Öğrencini devam davranışı öğretmen tarafından kesintiye uğratılmalıdır.

3. Olumlu alıştırma yapılacak olan davranış sözel olarak tanımlanmalıdır.

4.Gerektiğinde olumlu alıştırma için çocuk fiziksel olarak yönlendirilmelidir.

UYGUN DAVRANIŞLARIN ARTTIRILMASI VE PEKİŞTİRME TÜRLERİ

PEKİŞTİRME NEDİR?

Uygun davranışları arttırmak üzere uygulamalı davranış analizinde pekiştirme kullanılmaktadır.


PEKİŞTİRME:Bir davranışı izleyen ve ileride o davranışın sergilenme olasılığını arttırmak üzere ortama olumlu uyaran eklenmesi ya da ortamda bulunan itici uyaranın kaldırılması durumuna PEKİŞTİRME denir.İki tür pekiştirme vardır.


1. OLUMLU PEKİŞTİRME
2. OLUMSUZ PEKİŞTİRME

OLUMLU PEKİŞTİRME

Olumlu pekiştirme, bir davranışı izleyen durumda ortama bir uyaranın eklenmesiyle o davranışın ileride yapılma olasılığının arttırılmasıdır.
Olumlu pekiştirmede yer alan uyarana PEKİŞTİRİCİ UYARAN ya da PEKİŞTİREÇ adı verilir.Örneğin;gülümseme, çocuğun başını okşama ya da çocuğa hoşlandığı bir nesne verme.İki tür Olumlu Pekiştirme vardır.


1.BİRİNCİL PEKİŞTİREÇLER
2.İKİNCİL PEKİŞTİREÇLER

1.BİRİNCİL PEKİŞTİREÇLER:

İçsel ya da biyolojik gereksinimlerimizi karşılayan pekştireçlerdir. Yiyecek, içecek, uyku bu pekiştireçlere örnektir.Birincil pekiştireçler sıklıkla okul öncesi dönemde kullanılmakta olup eğitim düzeyi yükseldikçe etkililiği azalmaktadır.

BİRİNCİL PEKİŞTİREÇLERİN ÖZELLİKLERİ

1.Birincil pekiştireçler çok fazla sunulduğunda ya da hiç sunulmadığında bireyin o pekiştirece ilişkin aşırı doygunluk ya da yoksunluk yaşamasına neden olabilir.
Örneğin; bir çocuğa sergilediği her istendik davranıştan sonra çikolata verilmesi o çocukta aşırı doygunluğa yol açar ve çocuk için o davranışı sergilemek bir anlam taşımaz hale gelebilir.Takip eden bir kaç gün ya da oturumda çocuğa çikolata sunulmaması daha sonra çikolatanın çocuk için tekrar bir pekiştireç olma özelliği göstermesine neden olabilir.
2. Birincil pekiştireçler zaman içinde pekiştireç olma özelliğini kaybetmezler.
Örneğin; su susuz kalmış bir insan için her zaman bir pekişitireç olma özelliği taşır.
3. Birincil pekiştireçlerin sistematik olarak kullanılması amaçlanmışsa uygulamacı birincil pekiştirece bireyin uygulama zamanları dışında kolayca ulaşmasını engellemelidir.
4. Birincil pekiştireçler mutlaka az miktarlarda sunulmalıdır. Az miktarda sunmak iki açıdan önemlidir.
1.Çocuğun pekiştirece karşı aşırı doygunluk göstermesi önlenmiş olur
2.Çocuğun uygulama sırasında pekiştireci hızlıca tüketmesi sağlanır.


BİRİNCİL PEKİŞTİREÇ SUNMANIN YARARLARI VE SINIRLILIKLARI NELERDİR?


YARARLARI:
Birincil pekiştireçler öğretilmesi gereken pekiştireçler değildir.Dolayısıyla kolaylıkla uygulanabilir.Ancak her zaman ikincil pekiştireçlerle birlikte kullanılması önerilmektedir.


SINIRLILIKLARI:
1. Birincil pekiştireçlerin sunulması ile öğretilen davranışların genellenebilmesinin sağlanması kolay değildir.Öğrenilen davranışların başka ortam, araç-gereç ya da kişilere genellenebilmesi için kişinin doğal ortamlarda pekiştireç alma olasılığının olması gerekir. Oysa ufak kurabiye parçaları bir çocuk için belli bir davranışı sergilelemsinde pekiştireç olma özelliği gösterebilir ancak bu çocuk doğal ortamlarda o davranışı srgiledikten sonra her zaman kurabiyeye ulaşması söz konusu değildir.
2. Her zaman çocuğun Birincil pekiştireç alması toplumsal yaşama ters düşebilir.
3.Birincil pekiştireçlere karşı aşırı doygunluk sağlanabilir.


         Tüm bu açıklamalardan sonra Birincil pekiştireçlerin ne zaman kullanılmasının uygun olacağı sorusu aklımıza gelebilir.Çalışma, bireyin özellikle çalışmada kullanılacak olan birincil pekiştirece gereksinimi olduğu an yürütülmelidir.

2.İKİNCİL PEKİŞTİREÇLER

İçsel gereksinimlerimizi karşılamaya yönelik olmayan ya da yaşamsal önemi olmayan ancak bireyin hoşlandığı ve öğrenme sonucunda pekiştirici özellik kazanmış pekiştireçlerdir.
İkincil pekiştireçlerin pekiştirici özellikleri genellikle Klasik Koşullanma ile öğrenilmektedir. İlk başlarda bir çocuk için "Aferin" ikincil pekiştireci bir anlam ifade etmeyebilir.Ancak bu ikincil pekiştireç şeker, çikolata gibi bir Birincil pekiştireçle birlikte sunulduğunda çocuk İkincil pekiştirecin pekiştirici özelliğini kavrar.Bu durumda zamanla İkincil pekiştireci tek başına sunabilmek için Birincil Pekiştireç silikleştirilerek sunulmalıdır.


İKİNCİL PEKİŞTİREÇLERİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
1.İkincil pekiştireçler ayırt edilebilir biçimde olumlu olmalıdır.
2.İkincil Pekiştireçlerin pekiştireç olma özelliklerini korumak üzere çeşitlendirilmelidir.Örneğin; bir sosyal pekiştireç olarak "Aferin" kullanılıyorsa zaman zaman "baş okşaması" ,"çok iyi oldu" gibi ifadelerde kullanılmalıdır.

İKİNCİL PEKİŞTİREÇ SUNMANIN YARARLARI VE SINIRLILIKLARI NELERDİR?

YARARLARI
1.Pek çok durum için daha uygundur. Örneğin Birincil Pekiştireç sunarken her zaman bir parça yiyeceği uygulayıcı yanında taşımalıdır.İkincil Pekiştireçler için böyle bir zorunluluk yoktur.
2. İkincil Pekiştireçleri sunmak daha olağan bir görünüm taşır.
3.İkincil Pekiştireçlerle öğrenilen davranışların ya da edinilen davranış değişikliğinin genellenebilirliği daha yüksek olmaktadır.Çünkü bireyin yaşadığı doğal ortamlarda İkincil Pekiştireç alma olasılığı yüksektir.
4. İkincil Pekiştireçler bir yakınlık gerektirmeden de sunulabilir.


SINIRLILIKLARI
Sunulan pekiştireç zamanla pekiştireç olma özelliğni göstermemeye başlar ya da etkisi azalabilir. Bu durumda bu İkincil Pekiştireç bir Birincil Pekiştireçle birlikte sunulur ve zamanla Birincil Pekiştireç silikleştirilerek İkincil Pekiştirecin tekrar pekiştireç olma özelliği sağlanabilir.

İKİNCİL PEKİŞTİREÇ TÜRLERİ NELERDİR.?

1.NESNEL PEKİŞTİREÇLER
Oyuncak, eşya, araç-gereç gibi bireyin kullanabildiği somut nesnelerdir.


2.ETKİNLİK PEKİŞTİRECİ
Bireyin sözel ya da bedensel bir uğraşı yerine getirmesidir. Örneğin; bir uçurtma yapmak, şarkı söylemek


3.SOSYAL PEKİŞTREÇLER
Gülümseme, övgüde bulunma, sarılma, baş okşama gibi sosyal bir anlam içern pekiştirme türüdür.


4.SEMBOL PEKİŞTİREÇLER
Kendi başlarına bir anlam ifade etmeyen ancak başka bir pekiştireçle değiş tokuş edilen yıldız, kupon, jeton gibi dönüştürülebilir nesnelerdir.


              İkincil Pekiştireçler arasında öncelikle sosyal pekiştireçlerin kullanımı tercih edilmelidir.Çünkü bu pekiştireçlerin kullanımı daha kolaydır.

OLUMSUZ PEKİŞTİRME

Bir davranışı izleyen durumda ortamdan bir itici uyaranın çekilmesiyle o davranışın ileride yapılma olasılığının artmasıdır.Örneğin; gece yarısı ağlayan bir bebeği annenin kucağına almasıyla susması.Bu örnekte itici uyaran gece yarısı bebeğin ağlaması, davranış ise annenin bebeği kucağına aldığında susmasıdır.
        Olumsuz Pekiştirme ortamda itici bir uyaranın varlığını gerektirdiği için bir öğretim stratejisi olarak kullanılması önerilmemektedir.

PEKİŞTİRME TARİFESİ NEDİR VE KAÇ TÜRLÜ PEKİŞTİRME TARİFESİ VARDIR?

Pekiştirme tarifesi pekiştirecin davranışla ilişkisini belirler.Beş tür tarife vardır.


1.SÜREKLİ PEKİŞTİRME
Hedef davranışın her sergilenişinde ya da olumsuz davranışın sargilenmediği durumda pekiştirecin sunulmasıdır.


2.SABİT ORANLI PEKİŞTİRME
Bir oran belirlenir ve davranış o oranda sergilendiğinde pekiştireç sunulur.Örneğin; her üç istendik davranıştan sonra pekiştireç sunulması(SOP3)


3.SABİT SÜRELİ PEKİŞTİRME
Belli bir zaman aralığında hedef davranışın sergilenmesi nedeniyle pekiştireç sunulmasıdır.Örneğin; iki saat süresinde çocuğun  kendisine hiç zarar verme davranışı sergilememesi nedeniyle pekiştirilmesi.


4.DEĞİŞKEN ORANLI PEKİŞTİRME
Bir oran belirlenir ve bu oran ortalama olarak uygulanır.Böylece birey kaçıncı davranıştan sonra pekiştirileceği beklentisine girmeksizin davranış sergiler.Örneğin; çalışmaya dikkatini yöneltme davranışının değişken oranlı 3(DOP3) tarifesi ile pekiştirileceğini varsayalım.Bireyin dikkatini yönelttiği üç davranış gelişigüzel pekiştirilir.Birinci dikkati yöneltme davranışı pekiştirildiyse ikinci ve üçüncü davranışı pekiştirilmez.


5.DEĞİŞKEN SÜRELİ PEKİŞTİRME
Ortalama bir süre belirlenir(örneğin DSP8) ve belirlenen bu ortalama sürede davranışın sergilenmesi pekiştirilir.Örneğin bir davranış 9 dakika, 10 dakika ve 5 dakika sürelerle sergilenebilir bu üç davranıştan sonra bireye pekiştireç sunulur.

ÇOCUK EĞİTİMİ

ANNE BABAYA ÇOCUK EĞİTİMİNDE ÖNERİLER

1. Çocuk olmanın nasıl bir şey olduğunu hatırlayın. (iyisiyle - kötüsüyle) O yaştayken siz neler hissederdiniz?
2. Anne babanız sizinle ilgilenemeyecek kadar meşgul olduğunda ne düşünürdünüz? Çocuğunuza zaman ayırın, böylece hayatlarını şekillendirirlerken onların yanında olur ve ellerinden tutarsınız.
3. Yalan söylediğinizde ve anne babanızda yalanınızı yakaladığında onların size nasıl davranmasını istemiştiniz? Peki ya anne babanız size yalan söylediğinde? Çocuğunuza dürüst ve açık davranın
4. Anne babanız birbirleriyle tartıştıklarında üzülür müydünüz?
5. Sizi yanlarında özel bir yere götürdüklerinde nasıl mutlu olmuştunuz?
6. Anne babanızla yemek yediğiniz sofraları hatırlayın. İyi günleri (nedenlerini) ve kötü günleri (nedenlerini) hatırlayabiliyor musunuz?
7. Yatma zamanlarınızı hatırlıyor musunuz?
8. İlk kez kız ya da erkek arkadaşınızla dışarı çıktığınızda ne kadar heyecanlandığınızı hatırlıyor musunuz?
9. Çocuk ve yeniyetme çağlarınızda yaşadığınız cinsel tecrübelerinizi ve duygularınızı hatırlıyor musunuz?
10. En kötü öğretmenlerinizi hatırlamaya çalışın, şimdi çocuğunuzun şikâyetlerini anlayabiliyor musunuz?
11. En iyi öğretmenlerinizi hatırlayın, böylece ona okulun ne kadar güzel bir yer olduğunu anlatabilirsiniz.
12. Çocuklarınıza öyle davranın ki büyüyüp evden gittikten sonra sizi görmek için geri gelsinler!
13. Onlara bağırmayın. Size bağırıldığında neler hissettiğinizi aklınıza getirmeye çalışın.
14. Her gün çocuğunuza "özel bir zaman" ayırın; 15-20 dakika yalnızca onların sizinle birlikte yapmak istedikleri bir şey yapın.
15. Onlarla konuşurken yumuşak bir ses tonu ile konuşun sizi daha iyi duyacaklardır.
16. Verdiğiniz sözleri her ne pahasına olursa olsun tutmaya çalışın.
17. Ona, "SENİ SEVİYORUM" demekten utanmayın, çekinmeyin.
18. Onu her gün en az bir kez kucaklayın.
19. Sizin için zor olsa da(!) dinledikleri müziği dinleyin.
20. Televizyonda her gösterilen programı seyretmesine izin vermeyin. Seyredebileceği programları siz saptayın.
21. Ailecek oynanan oyunlara zaman ayırın.
22. Aileniz için bir anayasa hazırlayın ve şu maddelere yer verin;
DOĞRU SÖYLE
BAŞKALARINA SAYGILI OL
ANNE BABAYLA TARTIŞMA
BAŞKALARININ MALINA SAYGILI OL
ANNE BABANIN SÖYLEDİKLERİNİ HEMEN YAP
(şikayet etmeden ve öfkeyle kendini yere atmadan)
BİR YERE GİTMEDEN ÖNCE ANNE BABADAN İZİN AL
KULLANDIĞIN EŞYALARI İŞİN BİTTİKTEN SONRA YERİNE KOY
ÇEVRENDEKİLERE YARDIMCI OL
23. Koyduğunuz kurallara uyan çocuğunuzu takdir etmeyi sakın ihmal etmeyin. Farkına varılmayan iyi davranışlar tekrarlanmamaya mahkûmdur.
24. Çocuğunuzun iyi davranışlarını, kötü davranışlarına oranla on kez daha fazla görün. Böylece onların kendilerini aşağı gören bir yetişkin yerine iyi yanları ile gurur duyan bir yetişkin olmalarını sağlarsınız.
25. Bir şeyi on kere söylemeyin, bir kez söylediğinizde yapılmasını sağlayın.
26. Çocuğunuzu asla öfkeliyken disipline etmeyin. Öfkeniz geçene kadar bekleyin.
27. Disiplin, çocuğunuzu cezalandırmak için değil öğretmek için bir araçtır.
28. Yalancılık ve hırsızlık suçları ile hiç vakit kaybetmeden ilgilenin.
29. Ne yapacakları, giyecekleri ve yiyecekleri konusunda emir vermekten ziyade seçenekler önerin. Onun yerine karar verirseniz, karar vermeyi öğrenmesini bekleyemezsiniz.
30. Çocuğunuzun Okulu ile yakın ilişki içinde olun. Öğretmeni ile tanışın, sınıf aktivitelerine yardımcı olun. Anne babalar genellikle sınıfta yaşanan kötü olayları en son öğrenen kişilerdir, okul ile yakın ilişki bu durumu önler.
31. Karşılıklı güven, geçmişte yaşanan tecrübelere dayanır. Çocuğunuza, kazanacağı özgürlüklerin ne kadar güvenilir bir birey olduğu ile doğru orantıda olduğunu açıkça anlatın.
32. Anne babalar bir arada olmaya ve konuşmaya ihtiyaç duyarlar. Çocuklar anne baba otoritesini ikiye böldükleri zaman kendileri zararlı olacak bir güce sahip olurlar. Çocuğunuza verebileceğiniz en güzel hediye eşinizi sevmektir.
33. Çocuklar onlara yakıştırdığımız etiketlerle yaşarlar, onlara lakap takarken ya da aile arasında isim yakıştırırken çok dikkatli olmalısınız.
34. Bir çocuğun kendine olan güveninin gelişmesi yaptığı ödevlerin kalitesinden daha önemlidir.
35. Merakları doğrultusunda bir ustalık kazanmasına yardımcı olun.(spor, müzik vs.) Kendine güven kişinin kendisini "usta" hissetmesi ile bağlantılıdır.
36. Çocuklar toplumsal değerleri anne babalarını izleyerek öğrenirler, onlara örnek olmaya çalışmalısınız.
37. Çocuğunuzu cinsellik ve uyuşturucular konusunda kendiniz eğitin, sakın sorumluluğu okula bırakmayın. Bizim gençliğimiz ile onlarınkinin çok farklı olduğunu aklınızdan çıkarmamalısınız.
38. Hatalarından ders çıkarmalarına yardımcı olun; onları aşağılayarak ya da azarlayarak değil, kendinizi onların yerine koyarak onlarla konuşun.
39. Çocuklarınıza kendi kendileri için en iyisini beklemeyi öğretin.
40. Başına gelenler için başkalarını suçlamamayı erken yaştan itibaren aşılayın. Onun savaşlarını onun için savaşmayın ama savaşmadan anlaşabilme yolları olduğunu anlatmaya çalışın.
41. İş yapmak her çocuk için yararlıdır. Odasını ya da çantasını onun için toplamamalı ve asla çantasını taşımamalısınız.
42. Kardeşler arası sevgi bağlarının kurulmasında saygı çok önemlidir, çocuklarınıza başkalarının haklarına saygılı olmaları gerektiğini anlatın.
43. Çocuğunuzla aranızdaki sorunları çözümlemekte zorlanırsanız, sorunları görmezden gelmek yerine bu işin eğitimini almış profesyonellere danışmalısınız.
44. Hata yaptığınız zaman özür dilemekten çekinmeyin.
45. İyi anne baba olmak öğrenilmesi gereken bir sanattır, öğrenebileceğiniz her şeyi öğrenin.

KOLAY GELSİN

UĞUR KÜÇÜKDOĞRU

ZİHİN ENGELLİLER ÖĞRETMENİ